Υπάρχει Καλό Ίδρυμα ;

Το Ευάλωτο Παιδί :

• Είναι το παιδί που ζει σε μια οικογένεια με σύνθετα ψυχοκοινωνικά  προβλήματα τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την ομαλή  ανάπτυξη του.
• Παρουσιάζει συμπτώματα τα οποία αναδεικνύουν την προβληματική κατάσταση στην οικογένεια, άρα ένας επαγγελματίας ψυχικής (και όχι μόνο) υγείας μπορεί να διαπιστώσει

Άρα:

• Με μια έγκαιρη διάγνωση είναι δυνατόν να διαπιστωθεί νωρίς το πρόβλημα στην οικογένεια
• Μετά την διάγνωση απαιτείται η υποστήριξη της οικογένειας από τις κοινωνικές υπηρεσίες της κοινότητας (Δήμοι,Περιφέρειες ΜΚΟ) για να διαπιστωθεί η δυνατότητα των γονέων να στηρίξουν  το παιδί τους
• Μόνο ως έσχατη λύση προκρίνεται η απομάκρυνση του παιδιού από την οικογένεια  κυρίως όταν διαπιστωθεί κίνδυνος για την σωματική ή ψυχική του ασφάλεια  (UN Guidelines 2019)

Έγκαιρη Διάγνωση:

• Η έγκαιρη διάγνωση απαιτεί την λειτουργία στον δήμο που κατοικεί οικογένεια μια ,τουλάχιστον, οργανωμένης Κοινωνικής Υπηρεσίας (ΚΥ)
• Αυτό σημαίνει ότι η ΚΥ θα πρέπει να έχει μια διεπιστημονική Ομάδα η οποία και θα μπορεί να διαπιστώσει το είδος του προβλήματος (οικονομικό, ψυχοκοινωνικό, τυχόν παραμέληση ή και κακοποίηση ,ελλειμματική γονική ικανότητα κλπ)  
• Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας ,σε μεγάλο βαθμό, υπάρχει με τον νόμο ίδρυσης των Κέντρων Κοινότητας (2017) ,όπου όμως εμποδίζεται η υλοποίηση του από την αυτονομία των Δήμων οι οποίοι δεν τον εφαρμόζουν ειδικά στον τομέα της διάγνωσης και των ψυχοκοινωνικών υποστηρικτικών υπηρεσιών
• Είναι σαφές ότι η ΚΥ πρέπει να έχει την δυνατότητα όχι μόνο στην διάγνωση του προβλήματος αλλά και στην παρέμβαση-υποστήριξη της οικογένειας
• Δυστυχώς οι δραματικά υποστελεχωμενες ΚΥ , ακόμα και το 2024 πάνω από 30 χρόνια της ψήφισης της Σύμβασης για  τα Δικαιώματα των Παιδιών, δεν επιτρέπουν μια τέτοια παρέμβαση, με αποτέλεσμα οι οικογένειες να μην έχουν πρόσβαση σε τέτοιες υπηρεσίες ακόμα και εαν το επιθυμούν.  
• Το αποτέλεσμα σε αρκετές των περιπτώσεων είναι το πρόβλημα να διογκώνεται σε τέτοιο βαθμό ώστε να υπάρχει ανάγκη απομάκρυνσης του παιδιού ,με εισαγγελική εντολή, από την οικογένεια του.

Μετά την απομάκρυνση τι;

• Η απομάκρυνση του παιδιού θα γίνει βίαια χωρίς το περιθώριο για μια στοιχειώδη προετοιμασία του παιδιού και θα αναζητηθεί η λύσει της τοποθέτησης του παιδιού σε ένα παιδιατρικό νοσοκομείο, μακριά από τον τόπο κατοικίας του εως ότου βρεθεί τρόπος αποκατάστασης του.
• Από το 2018 και τον νόμο περί Αναδοχής και Υιοθεσίας στην ουσία ξεκίνησε η προσπάθεια να προτεραιοποιήται η λύση της οικογενειακής αποκατάστατων παιδιών. σης και όχι η λύση μια δομής φροντίδας (Ίδρυμα), δίνοντας  ελπίδα σε όλους εμάς που χρόνια τώρα προσπαθούμε να καταργηθούν θεσμικά τα Ιδρύματα (ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ) και να επιλέγεται η οικογενειακή αποκατάσταση για αυτά τα παιδιά

Γιατί όχι στο Ίδρυμα;

•  Στην δομή φροντίδας ,άσχετα την ονομασία που χρησιμοποιείται για να "ωραιοποιηθεί" η λειτουργία τους (πχ συχνά χρησιμοποιείται το Σπίτι για να δείξουν, ως οικογενειακό πρότυπο, παρότι σε αυτό φροντίζονται μέχρι και πάνω από 20 παιδιά) η παιδαγωγική προσέγγιση δεν έχει καμία σχέση με την ανάγκη του παιδιού για εξατομίκευση, σταθερότητα, πρόσωπο αναφοράς. Τα στοιχεία αυτά είναι πολύ σημαντικά και όχι μόνο στις μικρές ηλικίες για μια ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη  
• Αυτό το διαπιστώνουμε τόσο βιωματικά, όσοι από εμάς έχουν ασχοληθεί σε τέτοιους χώρους, όσο και από δεκάδες  ξένες και Ελληνικές επιστημονικές έρευνες που αποδεικνύουν τις διαταραχές που προκύπτουν στην σωματικά και ψυχική ανάπτυξη των παιδιών που διαβιούν στα Ιδρύματα (Institutional damage) 
• Δεν υπάρχει ,λοιπόν, καμία αμφιβολία ότι η το  μακρόχρονη διαβίωση του παιδιού σε Ιδρυματικό περιβάλλον, θα δημιουργήσει προβλήματα στην ενήλικη ζωή του.

Άρα:

• Στην περίπτωση απομάκρυνσης από την βιολογική οικογένεια (Β.Ο) ενός παιδιού θα πρέπει να προκρίνονται η Αναδοχή σε όλες τις μορφές της , Υιοθεσία εφόσον η επιστροφή στην Β.Ο έχει οριστικά αποκλειστεί ,μετά από ουσιαστικές προσπάθειες υποστήριξης της.
• Εφόσον υπάρχουν αυτές οι ιδιαίτερες περιπτώσεις που ένα παιδί δεν μπορεί να αποκατασταθεί σε Αναδοχή ,είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω ειδικών θεμάτων, βραχύχρονη φροντίδα σε οικογενειακού τύπου δομή στην κοινότητα ή σε Μονάδα Ημιαυτόνομης Διαμονής (από 15 ετών και πάνω)

Συμπερασματικά :

• Η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας παρέμβασης στην υποστήριξη της οικογένειας ,μέσω των ΚΥ στα πλαίσια της κοινότητας, είναι μονόδρομος για να επιτευχθεί ο στόχος της Αποιδρυματοποίησης ,στόχος που και η Κυβέρνηση αναφέρει ότι είναι προτεραιότητα της. Μια διυπουργική συνεργασία ,δηλαδή του Υπουργείου Οικογένειας και του Υπουργείου Εσωτερικών, απαιτείται ώστε να ενισχυθούν, επιτέλους και να λειτουργήσουν σωστά οι υπηρεσίες στους Δήμους. Είναι ,πραγματικά, ντροπή η εικόνα τους ,αποδεικνύοντας ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν επιτελεί ούτε στο ελάχιστο την υποχρέωση της απέναντι στους δημότες στα θέματα παιδικής προστασίας.
• Από το 2018 με τον Ν.4538 έχει θεσμοθετηθεί η διαδικασία για την Αναδοχή, βάζοντας τις βάσεις για την οικογενειακή αποκατάσταση των παιδιών που την έχουν ανάγκη. Δυστυχώς η υλοποίηση της Αναδοχής ,σε όλες τις απαραίτητες μορφές της, προχωράει με ιδιαίτερα αργά βήματα ,Σε άλλη ανάρτηση θα αναφερθούμε σε αυτό το θέμα
• Το 2022 με την ΚΥΑ (ΦΕΚ 2302/2022) καθορίζονται για πρώτη φορά προδιαγραφές λειτουργίας των δομών φροντίδας ΝΠΙΔ ,εξαιρώντας τα ΝΠΔΔ, χωρίς μέχρι σήμερα να έχουν υλοποιηθεί πλήρως και χωρίς σε αυτές να συμπεριλαμβάνονται οι δομές οικογενειακού τύπου (βλ. Παιδικά Χωριά ΣΟΣ).
• Η υποχρέωση της εφαρμογής των οδηγιών της ΕΕ και των ΗΕ για την εναλλακτική φροντίδα έπρεπε πολλά χρόνια τώρα να είχαν εφαρμοσθεί. Σαν χώρα έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ,μέσα από ένα σύστημα χωρίς προδιαγραφές  και ελέγχους, πολιτικές Παιδικής Προστασίας που είναι αντίθετες σε αυτές τις υποχρεώσεις (τα συμπεράσματα των εναλλακτικών εκθέσεων που κατατίθενται στην διαδικασία ακρόασης στην επιτροπή δικαιωμάτων των  παιδιών του ΟΗΕ το αποδεικνύουν). Φυσικά κάθε καθυστέρηση στην εφαρμογή γίνεται σε βάρος των παιδιών
• Στα θέματα Παιδικής Προστασίας στην ΕΕ και ειδικά σε σχέση με την μεταρρύθμιση της Ιδρυματικής φροντίδας είμαστε ουραγοί, ότι και εαν σημαίνει αυτό. Κύριως σημαίνει στην μη τήρηση της βασικής υποχρέωσης της πολιτείας , την τήρηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών και, ειδικά στην εναλλακτική φροντίδα

g