Ευρωπαική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Μετάβαση από την Ιδρυματική στην Κοινοτική Φροντίδα

 

Τον Φεβρουάριο του 2009 δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη μετάβαση από την ιδρυματική στην κοινοτική φροντίδα, γνωστή παλαιότερα ως Ad Hoc Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη μετάβαση από την ιδρυματική στην κοινοτική φροντίδα, συγκλήθηκε με πρωτοβουλία του τότε Ευρωπαίου Επίτροπου  Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων Vladimir Špidla προκειμένου να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της μεταρρύθμισης της ιδρυματικής φροντίδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η EEG, είναι ένας ευρύς συνασπισμός που συγκεντρώνει ενδιαφερόμενους φορείς που εκπροσωπούν άτομα με ανάγκες φροντίδας ή υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, ατόμων με αναπηρίες, ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, οικογενειών, ατόμων που βιώνουν την έλλειψη στέγης, καθώς και παρόχους υπηρεσιών, δημόσιες αρχές και διακυβερνητικές οργανώσεις.

Η EEG σκοπό έχει να υποστηρίξει την μετάβαση από την Ιδρυματική φροντίδα στην  κοινοτική φροντίδα όσων ατόμων την έχουν ανάγκη.

Εκπροσωπεί:

• Παιδιά και τις  οικογένειές τους, 
• Άτομα με αναπηρίες και τις οικογένειές τους, 
• Αστέγους, 
•  Άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, 
•  Παρόχους  υπηρεσιών, 
•  Δημόσιες αρχές, 
• Οργανώσεις υποστήριξης δικαιωμάτων του ΟΗΕ.

Το EEG υποστηρίζει την αντικατάσταση της ιδρυματοποίησης με υποστήριξη από την οικογένεια και την κοινότητα. Η EEG υπενθυμίζει στην ΕΕ και τα κράτη μέλη την υποχρέωσή τους να σταματήσουν τη χρηματοδότηση και να αντικαταστήσουν την ιδρυματοποίηση με στήριξη στην οικογένεια και την κοινότητα- με βάση: 

■ Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, 

■ Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού 

■ Κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών για τη χρήση και τις συνθήκες εναλλακτικής φροντίδας για παιδιά 

■ Ευρωπαϊκός Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Στην τελευταία αναφορά η EEG σημειώνει ότι " Παρά την πρόοδο, η ιδρυματοποίηση παραμένει μια βαθιά και συστημική πρόκληση, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη κοινοτικών εναλλακτικών λύσεων, στην ανεπαρκή οικογενειακή υποστήριξη και στην ανεπαρκή πρόσβαση στην εκπαίδευση και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Οι ευάλωτες οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με παιδιά με αναπηρίες, αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους κινδύνους ελλείψει αποτελεσματικών συστημάτων και χιλιάδες παιδιά ζουν σε ιδρύματα, απομονωμένα από τις οικογένειές τους, τους συνομηλίκους τους και τις τοπικές κοινότητες. Ενώ η ΕΕ προωθεί την κοινοτική φροντίδα για πάνω από μια δεκαετία, οι συζητήσεις ανέδειξαν την ανάγκη για ισχυρότερη δράση και καθοδήγηση, ιδίως ενόψει των επικείμενων διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ και της συνεχιζόμενης εφαρμογής της Εγγύησης για το Παιδί έως το 2030" 

Για να αναδείξει πώς τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορούν να αποτρέψουν την ιδρυματοποίηση και να προωθήσουν στην πράξη καλύτερα αποτελέσματα για τα παιδιά και τις οικογένειες, η Ευρωπαϊκή Ομάδα Εμπειρογνωμόνων (EEG)  διοργάνωσε μια διαδικτυακή συνεδρία μελέτης όπου παρουσίασε πολιτικές και πρακτικές για την υποστήριξη της οικογένειας, την παρέμβαση στην πρώιμη παιδική ηλικία και την ανάδοχη και εναλλακτική φροντίδα σε τρία κράτη μέλη της ΕΕ. . Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 14 Νοεμβρίου και την παρακολούθησαν περισσότεροι από 130 συμμετέχοντες από δημόσιες αρχές, την κοινωνία των πολιτών, την έρευνα και τις κοινωνικές υπηρεσίες.

Παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν αναλυτικά τρείς πρωτοβουλίες από την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Πολωνία.

 Πρόληψη του χωρισμού παιδιών-οικογενειών στην Ισπανία: Οι μεταρρυθμίσεις πολιτικής της Καταλονίας έχουν ενισχύσει τις υπηρεσίες πρόληψης για τις ευάλωτες οικογένειες, μειώνοντας την ανάγκη για εναλλακτικές τοποθετήσεις φροντίδας.

 Παρέμβαση στην πρώιμη παιδική ηλικία με επίκεντρο την οικογένεια στην Πορτογαλία: Το δεκαετές σύστημα παρέμβασης στην πρώιμη παιδική ηλικία της Πορτογαλίας, το οποίο βασίζεται σε μια οικογενειακή και διεπιστημονική προσέγγιση, υποστηρίζει παιδιά που κινδυνεύουν από αναπηρίες και αναπτυξιακές καθυστερήσεις.

 Ανάπτυξη εναλλακτικής φροντίδας με βάση την οικογένεια στην Πολωνία: Επισημάνθηκε η πρόοδος της Πολωνίας στη δημιουργία συστημάτων αναδοχής, καθώς και η ανταπόκρισή της στην υποστήριξη των παιδιών και των οικογενειών των Ουκρανών προσφύγων.

Ορισμένα βασικά συμπεράσματα ήταν τα εξής:

Πρόληψη του χωρισμού παιδιών-οικογένειας

Ο εντοπισμός και η υποστήριξη ευάλωτων παιδιών και οικογενειών, πριν τα προβλήματα κλιμακωθούν, είναι δύο βασικές δράσεις στον πυρήνα μιας πρόσφατης μεταρρύθμισης πολιτικής στην Καταλονία της Ισπανίας, που παρουσιάστηκε στην εκδήλωση.  «Συνειδητοποιήσαμε ότι οι πολιτικές μας για την προστασία των παιδιών δεν έδιναν επαρκή έμφαση στην ενίσχυση των οικογενειακών σχέσεων και των γονικών δεξιοτήτων. Ως εκ τούτου, εισαγάγαμε την υπηρεσία κοινωνικοεκπαιδευτικής παρέμβασης (SIS)», εξήγησε ο υπεύθυνος πολιτικής Pau Riera, ο οποίος κατευθύνει την εφαρμογή της SIS για τη Γενική Διεύθυνση Φροντίδας Παιδιών και Εφήβων της Περιφέρειας της Καταλονίας. Η Luisa Conejos Ara, επικεφαλής των Τομεακών Προγραμμάτων Κοινωνικών Υπηρεσιών του Δημοτικού Συμβουλίου της Lleida, μοιράστηκε πληροφορίες σχετικά με το πώς αυτή η περιφερειακή μεταρρύθμιση οδήγησε σε αλλαγές στην πρακτική σε τοπικό επίπεδο: «Αναπτύξαμε το πρόγραμμα του θετικού γονικού τριγώνου: Triangle P+, λαμβάνοντας υπόψη τις γονεϊκές ικανότητες, τις ανάγκες του παιδιού και το ευρύτερο πλαίσιο των οικογενειών, όπως το σχολείο, η ευρύτερη οικογένεια και η οικονομική και στεγαστική κατάσταση». Κατά την ανάπτυξη τέτοιων πολιτικών είναι βασικό να εμπλέκονται τα παιδιά και οι οικογένειες, από την αρχή. Αυτό υπογράμμισε η Μαρία Καρμελίτα Λαπαντούλα, επικεφαλής του τμήματος γνώσης και κοινωνικής καινοτομίας στην Ομοσπονδία Οργανώσεων για τη φροντίδα παιδιών και εφήβων της Καταλονίας (FEDAIA): «θεωρούμε το SIS ως μια κρίσιμη υπηρεσία για τη βελτίωση της πρόληψης. Για μια αποτελεσματική εφαρμογή, απαιτείται μια συμμετοχική, διατομεακή και εστιασμένη στην κοινότητα προσέγγιση».  Αυτή η πρώτη σύνοδος διοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Δίκτυο 

Προώθηση της παρέμβασης στην πρώιμη παιδική ηλικία με επίκεντρο την οικογένεια

Η EASPD ανέλαβε ηγετικό ρόλο στην οργάνωση και τον συντονισμό της συνεδρίας σχετικά με το σύστημα παρέμβασης στην πρώιμη παιδική ηλικία της Πορτογαλίας. Η Maria Inês Amaro, Διευθύντρια του Τμήματος Κοινωνικής Ανάπτυξης του Πορτογαλικού Ινστιτούτου Κοινωνικής Ασφάλισης, περιέγραψε το όραμα της μεταρρύθμισης και τις προσπάθειες συντονισμού για την έγκαιρη αναγνώριση των οικογενειών που έχουν ανάγκη.  Τόνισε ότι «η διασφάλιση της έγκαιρης παρέμβασης για τα παιδιά απαιτεί μια συνεργατική, διεπιστημονική προσέγγιση που ενσωματώνει τα συστήματα υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικά συστήματα, ενδυναμώνοντας τους φροντιστές και προωθώντας την ανάπτυξη μέσα στο φυσικό περιβάλλον του παιδιού». Οι Marta Xavier και Rosário Baetas από το CECD Mira Sintra μοιράστηκαν πρακτικές ιδέες, συμπεριλαμβανομένων των δυνατών σημείων και των προκλήσεων της εφαρμογής της μεταρρύθμισης, που απεικονίζονται μέσω μιας συναρπαστικής μελέτης περίπτωσης. Τόνισαν την ανάγκη για συνεπή χρηματοδότηση, κατανομή πόρων και σταθερά πλαίσια για τους επαγγελματίες, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της μεταρρύθμισης.

Ανάπτυξη εναλλακτικής φροντίδας με βάση την οικογένεια

Η Eurochild ήταν επικεφαλής μιας συνεδρίας που επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη εναλλακτικής φροντίδας με βάση την οικογένεια για τα παιδιά στην Πολωνία. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, η κα Katarzyna Napiorkowska από το Υπουργείο Οικογένειας, Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής παρείχε μια επισκόπηση του συστήματος παιδικής προστασίας της Πολωνίας. Τόνισε ότι το 77% των παιδιών που στερούνται τη γονική μέριμνα τοποθετούνται πλέον σε οικογενειακή φροντίδα και υπογράμμισε τα σχέδια για τη συνέχιση αυτής της θετικής τάσης. Ωστόσο, η Beata Kulig από τον Πολωνικό Συνασπισμό Αναδοχής έθεσε κρίσιμες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της υπερεκπροσώπησης των παιδιών με αναπηρία σε ιδρυματική φροντίδα και των χαμηλών ποσοστών επανένωσης με τις βιολογικές οικογένειες. Πολλά παιδιά που απομακρύνθηκαν από τις οικογένειές τους παραμένουν σε εναλλακτική φροντίδα μέχρι την ενηλικίωσή τους. Η Julia Durska από την UNICEF Πολωνίας τόνισε την ανάγκη για ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά της Ουκρανίας που στερούνται γονικής φροντίδας. Από τα περίπου 2.000 ουκρανικά παιδιά που βρίσκονται σήμερα στην Πολωνία, μόνο 600 έχουν ενταχθεί στο πολωνικό σύστημα εναλλακτικής φροντίδας. Η Barbara Tomasik-Mejsner μοιράστηκε ένα παράδειγμα καλής πρακτικής από τον δήμο του Gdańsk, όπου μια προληπτική προσέγγιση προώθησε με επιτυχία την οικογενειακή φροντίδα για όλα τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών με αναπηρίες, πολλά από τα οποία έχουν πλέον τοποθετηθεί σε ανάδοχες οικογένειες.

Η ΕΕ αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη πολιτικών πρόληψης

Στις καταληκτικές παρατηρήσεις της, η Aurélie Baranger, συμπρόεδρος της EEG από την Autism Europe, επιβεβαίωσε ότι «μια ολιστική προσέγγιση με ισχυρά νομικά πλαίσια, χρηματοδότηση και εταιρικές σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση ποιοτικών υπηρεσιών για τα παιδιά και τις οικογένειες». Τόνισε τη σημασία της συνεργασίας, της ανταλλαγής γνώσεων και της στρατηγικής χρήσης των πρωτοβουλιών της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Εγγύηση για το Παιδί, για την ενδυνάμωση των οικογενειών και την πρόληψη της ιδρυματοποίησης.

Η Σύνοδος Μελέτης λειτούργησε ως μια ισχυρή υπενθύμιση των μετασχηματιστικών δυνατοτήτων της συνεργασίας για να δοθεί προτεραιότητα στην ευημερία των παιδιών. Μαθαίνοντας από αυτές τις επιτυχίες, η Ευρώπη μπορεί να κάνει συγκεκριμένα βήματα προς ένα μέλλον όπου όλα τα παιδιά θα μεγαλώνουν σε ασφαλή, περιποιητικά και υποστηρικτικά περιβάλλοντα. Η EEG και τα μέλη της θα συνεργαστούν με τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και τους επαγγελματίες της ΕΕ, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, προκειμένου να προωθήσουν την αποϊδρυματοποίηση και να αναπτύξουν λύσεις με βάση την κοινότητα για όσους έχουν ανάγκη υποστήριξης.

ΠΗΓΗ: The European Expert Group